waarin vele zieken lagen. Ik zag Hem daar met zijn medegezellen enige spijs gebruiken. Er kwamen ook nog verscheidene ouderlingen tot Hem. Men ontving en groette Hem plechtig als Betel = Oemm et-Talah. – Een onbeduidende plaats die als Betel klinkt. Wij nemen er voor, bij veronderstelling of voorstelling Oemm et-Talah, 8 km ten noordwesten van Jericho; de naam vertoont wel enige gelijkenis; de lettergreep ‘tel’ zit er in en de ‘Bet’ valt meestal weg, terwijl de ‘t’ hier toevallig kan gebleven zijn. Luz = Tawil. – Zoals hier Betel niet het Betel uit de Bijbel is, zo hebben wij hier evenmin met het Bijbelse Luz te maken. Uit het vervolg zal blijken dat Luz nog verder naar het westen ligt en ten noorden van Ensemes, dat Jezus straks zal bezoeken. De ligging van Luz is dus zeer onbepaald. Wij stellen het ons voor te Tawil, 8 km ten westen van Talab en 15 km ten noordoosten van Jeruzalem. Van Luz gaat Jezus zuidwaarts naar Ensemes dat bijna zeker met Ain el- Hawd te vereenzelvigen is. Tebez = Toebas. – De andere nog genoemde stad Tebez, nu Toebas, ligt 15 km ten noordoosten van Sikem. *** Te Betel vermeldt K. een hospitaal; zulke gestichten zal zij herhaaldelijk vermelden. Er wordt wel eens beweerd of is beweerd geworden dat zulke liefdadigheidsinstellingen van specifiek christelijke oorsprong zijn; men citeert dan als argument een passage uit brief 77 van de H. Hiëronymus, maar tegen deze mening verzet zich een rabbijn in de Jewisch Encyclopedia (woord Hospital); met dezelfde woorden van Hiëronymus bewijst hij dat juist die vorm van liefdadigheid uit het Jodendom stamt. De tekst luidt ongeveer zo: “De Romeinse edelvrouw Fabiola maakte zich hoogst verdienstelijk door de stichting van een ziekenhuis, waardoor zij (als men het in beeldspraak zo uitdrukken mag) de terebint van Abraham overplantte naar de kusten van Ausonia.” (Italië). Op liefdadigheid, en alle lichamelijke werken van barmhartigheid is in de H. Schrift sterk de nadruk gelegd; vooral voor melaatsen werd bijzondere zorg gedragen; ze hadden hun eigen verblijven. K. vermeldt meerdere gestichten in de trant van het ziekengesticht met de vijver Bethesda (Joa. 5). Fascikel 11 248