stroom geholpen (I Sam. 19, 9-10), en hij kwam dan naar hier. Ook later nog eenmaal, meen ik, toen hij voor Absalom vluchtte. Betsoer is dikwijls door de vijanden van de Makkabeeën belegerd geworden, en bij een van die belegeringen heeft Judas de Makkabeeër een grote overwinning behaald547. Pilatus is door deze plaats en ook, meen ik, door Saron548 en Antipatris naar Apollonia getrokken, waar hij heden ingescheept is; zijn vrouw vergezelde hem en hij was door een vijftigtal man en soldaten begeleid. Ik VERONDERSTEL dat hij naar Rome reist om zich over Herodes te beklagen. Zij voeren slechts met één schip af; doorgaans woonde hij te Cesarea, maar verblijft sedert enige tijd te Jeruzalem; ik meen dat Jezus eerst naar Libna gegaan is, alleen met het doel Pilatus niet te ontmoeten. 1043. Pilatus heeft reeds verscheidene malen met de Joden overhoop gelegen en zij haten hem hartgrondig. Eens heeft hij de Romeinse 547 Betsoer dikwijls belegerd. – K. schijnt hier Betsoer 1 werkelijk te verwarren met Betsoer 2, dat 7 km ten noorden van Hebron gelegen was. In het boek der Makkabeeën is steeds sprake van dit laatste Betsoer. Alzo in I Makk. 6, 31-49; II Makk. 11, 5. In de laatste passage is de afstand tussen Betsoer en Jeruzalem 150 stadiën, dus een 25-tal km; wat geenszins kan slaan op Beit Soeriq. Maar het ligt voor de hand dat ook Beit Soeriq als vestingstad een rol gespeeld heeft in de Makkabese oorlogen en wellicht ook belegerd is geworden, want op een betrekkelijk kleine afstand van daar, nl. bij Emmaüs en Bet-Horon, 3 en 2 uren van daar heeft Judas zijn eerste schitterende overwinningen op de Syriërs behaald (I Makk. 4: en 7, 39-50; II Makk. 8). 548 Saron = Beit Sira. – Het ligt voor de hand dat Saron het huidige Beit Sira is (VOORREDE, nr. 4). Het ligt op de door Pilatus gevolgde weg, 10 km ten noordwesten van Beit Soeriq; het is te onderscheiden van het in nr. 1039 (voorlaatste alinea) genoemde Sarona, dat zijn oude naam onveranderd behouden heeft en 4 km ten noordoosten van Jaffa gelegen is. Fascikel 22 1973