Door keizer Justinianus groots gebouwd, had de basiliek een lengte van

ongeveer 100 m, de nartex of het inganggebouw inbegrepen; ze had een

ruime middenbeuk en 2 kleiner zijbeuken.

Vóór de nartex strekte zich een ruim atrium of vierkante voorhof uit met

een vijver in het midden en met omringende zuilengangen.

Op de nartex prijkten 5 koepels en op de eigenlijke kerk 6 grotere

koepels, die een Latijns kruis vormden. Onder de middelste van de

laatste koepels werd het graf van de apostel gezocht en gevonden.

Ten oosten van het altaar vond men de ingang van een kleine gang die

naar een crypte met enige grafkamers leidt, nl. een centrale grafkamer,

omgeven door 4 andere lage grafkamers; men veronderstelt terecht dat

de middelkamer het oorspronkelijk graf van de H. Joannes is, waar

omheen enkele voorname personages zich later een graf hebben laten

maken; de archaïsche eenvoud van het middelste graf is zo opvallend,

dat men die beschouwt als het zekerste bewijs van zijn echtheid. Het

zou dateren uit de 2e eeuw, Joannes stierf in 99. Geen enkel gebeente

werd er in teruggevonden (zie hierover fasc. 33, nr. 2088 en voetnoot

233).

Niettegenstaande het ontbreken van gebeenten en relikwieën bleef het

graf van de godschouwer, apostel en evangelist Joannes gedurende de

middeleeuwen een van de meest vermaarde en drukst bezochte

bedevaartplaatsen in het Oosten. De geschiedenis vermeldt ontelbare

wonderen, die bij dat graf geschiedden.

Efrem, patriarch van Antiochië (530), vermeldt een welriekende stof die

men er verzamelde als uit een bron.

De H. Augustinus spreekt van aarde of zand, die als het ware uit de

grond opborrelde als uit een bron.

Het menologium van Basilius Porfirogenetes (8 mei) maakt gewag van

hetzelfde miraculeus stof, dat door Gregorius van Tours een soort

manna genoemd wordt, gelijkend op meel, dat door de christenen

meegenomen werd en dat vele wonderen bewerkte.

(Hiermee is wellicht te vergelijken het wonder van een soort

mannadauw, die op het graf van Agnes van Montepulciano neerdaalde;

Leven van Catharina van Siëna, 246).

Gebouwd door keizer Justinianus (527 565) heeft ze slechts een bestaan

van 7 tot 8 eeuwen gekend. Na de inval van de Turken of Seldsjoeken in

Fascikel 34