geheiligde, ondergrondse gang gebracht57, die onder de bodem van de tempelgebouwen heen tot onder de Gouden Poort doorliep. Ik heb verklaringen ontvangen over de betekenis van deze gang en over zijn ontstaan bij de bouw van de tempel, alsook over zijn bestemming; ik kan dat alles echter niet meer duidelijk weergeven. Aan deze gang was, geloof ik, een rituele praktijk verbonden: men maakte er gebruik van bij de verzoening en zegening van onvruchtbaren; men werd in zekere omstandigheden in die gang gebracht ter reiniging, verzoening, vrijspraak, enz. (cfr. Num. 5). Joakim werd langs een lage deur nabij het voorhof (der mannen en der priesters) waar men de offerdieren slachtte, in deze gang 57 De rotsheuvel of Tempelberg, waarop zich de tempel verheft en het tempelplein zich uitstrekt is van binnen doorsneden met gangen, kanalen en leidingen. “De weg die Joakim volgde daalde aldoor af”, zegt zij. De tempel staat immers op de top, het hoogste terras van de heuvel; het voorhof van de vrouwen ligt 15 treden lager, het voorhof van de heidenen nogmaals 15 treden en de heuvel daalt in de oostelijke richting voort tot de Gouden Poort. Deze is een gebouw met gewelf. Aan haar noordkant is een ruime eetzaal. In deze omgeving liggen ook woningen van priesters en tempeldienaren. Uit deze Poort steeg een gang naar het tempelplein en deze gang zal zeker in verbinding gestaan hebben met de ruime ondergrondse gang, waarin Anna ging. Dit alles komt te pas in het nr. hierboven. at W    in ’t bijzonder de ondergrondse gang betreft, reeds een eeuw geleden chreef s over zo’n gang in de Tempelberg V. Guérin: “Ten noorden van het 4 m hoog platform, dat de moskee van Omar draagt, heeft de onderzoeker Warren een onderaardse gang gevonden, die van west naar oost loopt;  hij is volbogig gewelfd en 5 ½ m breed.” Een breedte nu van 5 ½ m is aanzienlijk voor een onderaardse gang in de rots, en indien Joakim deze gang gevolgd heeft, noemt K.E. hem terecht een ruime en schone gang. Joakims weg was eerst niet breed. Dit wijst erop dat hij niet aanstonds in deze gang kwam, maar eerst een korte tijd een smallere moest volgen. Dit zou dan weer overeenkomen met de lokalisering van die brede gang, nl. aan de noordzijde van het 4 m hoge platform. Fascikel 1 110