Ontmoeting met de kleine Joannes. Vanuit deze grot trokken zij, de Dode Zee steeds aan hun linkerkant hebbend, 7 uren ver naar het zuiden en 2 uren voorbij Hebron kwamen zij in de woestijn, waar zich toen de kleine Joannes ophield; de weg die zij volgden kwam voorbij zijn spelonk op de afstand van een boogscheut. Ik zag de H. Familie eenzaam, afgemat en smachtend van dorst door een zandige woestijn trekken; de waterzak en ook de balsemkruikjes waren ledig en de H. Maagd was bedroefd en leed nog meer om de dorst van haar Kindje dan van haar eigen dorst; Hettietische hoofdman van Hebron, die aan Abraham de grafspelonk Makpelah verkocht en die Efron heette (Gen. 23). We zegden reeds een woord over dit Efraïm in ’t begin van fasc. 4 en het is aangetekend op de kaart van Hebron (eveneens in ’t begin van fasc. 4). Daar vindt men ook, 6 cm lager, het dorp van Maria met de door K. vermelde grotten. Het dorp of de ruïne ervan draagt nu de naam Khirbet en-Nazara, d.i. ruïne van het dorp der christenen. Daar vond men, zelfs nog in de 19e eeuw, althans in haar begin, (in de tweede helft misschien niet meer, naar het zeggen van V. Guérin) de overblijfselen van een driebeukige kerk met drie ingangen. Onder de kerk is een kelder, crypte of grot, zodat de vraag openblijft of de H. Familie in deze kelder gerust heeft dan wel in één van die andere grotten die men op de kaart ziet, 200 m ten zuidwesten van de ruïne en in een klein dal dat een bijdal is van de wadi Toeffah. Zelfs de naam van de berg en van een stad of dorp blijft nog bewaard, maar dan in zijn Arabische vertaling Taïyibeh. Deze naam is nog gehecht aan een ruïne 6 à 7 km ten westen van de top Ramet el-Amleh. Gevallen waarin de naam van een gewest aan één plek verbonden bleef, doen zich niet zo zelden voor, b.v. Namre, Gilad, Sarona, Garis, Kiti, enz. Van de ruïne Taïyibeh zegt V. Guérin: “In de oudheid lag daar een dorp of stad, waarvan de naam verloren is, want de naam Taïyibeh is van Arabische oorsprong. De oudheid echter van de plaats blijkt uit de oude elementen, die men in de ruïne waarneemt, evenals uit de oude citernen die men er hier en daar vindt. Ook vindt men er grotten en een bronput, die op een oude, bewoonde plaats wijzen.” (Judee, III, 352-353). Zoals reeds gezegd, vond Guérin te Kh. Nazara, geen kerk meer (Jud. 276- 277). Fascikel 7 743