in de kronkelende, door elkaar slingerende dalen van hier tot Bethlehem vele herderswoningen.” (fasc. 4, nr. 108, voetnoot 229). Als opvallend vruchtbare plaatsen verdienen vermelding: de omgeving van Lydda, die evenwel ook bij de kustvlakte gerekend kan worden, de vlakte van Jericho, eertijds zo vermaard om haar balsem en rozen, de herdersvelden rond Bethlehem, landschappen bij Aïn Karem, de wadi Oertas, een uur ten zuiden van Bethlehem met meerdere oogsten per jaar, enige valleien te en om Hebron. De grenzen. - De onbestendige noordgrens veranderde overeenkomstig de zuidgrens van Samaria (zie hiervoor beschreven in punt D. II. Samaria). - Vanaf Ptolemaïs behoorde de kustvlakte aan Judea, althans in Christus’ tijd; de landvoogd van Judea verbleef te Cesarea aan zee. Vanaf Jaffa zuidwaarts, sloot de grens de kustvlakte uit en in het zuiden liep ze meer of min zuidelijk uit de richting van Gaza oostwaarts naar de Dode Zee. - Ten tijde van de Makkabeeën liep ze een uur ten noorden van Hebron, in Jezus’ tijd een viertal uren meer zuidelijk. Op deze laatste lijn is de bodem op een veel lager niveau gedaald en is gebied van Idumea, of, naar gelang men het opvat, van de Negeb, d.i. Zuidland geworden. Fascikel 8 103