vermelden.  Men zou nog kunnen zeggen, hoewel zonder veel grond,  dat het monument eerst na Christus gebouwd werd, maar het is in elk  geval goed mogelijk dat de oorspronkelijke toegang tot het monument  zo ingericht was of zich zelfs op zulk een afstand bevond, dat het  monument niet opviel.    Volgens de reeds genoemde deskundige Piërotti is de oorspronkelijke  ingang te zoeken buiten het Haram, nl. in de moskee Djawlijeh, 150 m  ten noordoosten van het Haram, hoger op de heuvelhelling (zie kaart  fasc. 4, verklaring van de kaart van Hebron en omgeving).    Hier is het begin van een afdalende, onderaardse gang, die in de spelonk  uitkomt, bedekt en toegesloten met een sarcofaag.  Volgens een  document uit het tijdperk van de kruisvaarders werd nog een zeer  smalle ondergrondse gang van 17 el lang ontdekt en vóór de grot ook  een soort voorzaal en nog een ronde zaal die 30 personen kon bevatten  en als een heiligdom beschouwd werd.  Vóór de ingang van de zaal  kwam men door een opening in de spelonk.   De omstandigheden kunnen dus wel zo geweest zijn, dat men in de grot  kon komen, zonder veel van muren te bemerken.   ***  Fascikel 22 1944