nu gunstig gezind werden en besloten hen in het vervolg te bezoeken en betrekkingen met hen te onderhouden. Bij Jezus’ laatste sabbatlering (18 november) waren velen van hen aan de overkant reeds tegenwoordig geweest. Deze heidenen hadden een andere afgodendienst, ruwer en gruwelijker dan die welke ik deze nacht gezien heb: zij maakten vele beelden en offerden ook hier en daar onder de blote hemel. Ik reisde nu altijd afwaarts en kwam eindelijk in het gewest (de Krim?) waar de H. Klemens stierf. (De mededeling die K. hier over hem deed, heeft Brentano verwerkt  in een levensschets van die beroemde paus.  Bemerk dat het  overmorgen zijn feest is, dat toen in het bisdom Münster wellicht een  paar dagen eerder viel?).   1544. 22 november. – Vanmorgen zag ik Jezus aanstalten maken om deze mensen te verlaten. Hij gaf hun toch nog enkele onderrichtingen. Op hun vraag wie Hij was en waarheen Hij zich begaf, sprak Hij hun van het Rijk van zijn Vader en verklaarde deze reis ondernomen te hebben om zijn vrienden te bezoeken, die Hem bij zijn geboorte begroet hadden, en dat Hij van daar de speelmakkers uit zijn kinderjaren in Egypte wilde opzoeken en tot navolging roepen, omdat Hij binnenkort tot zijn Vader moest terugkeren. Hij sprak hun ook over hun afgodendienst, waarbij zij zich zulk een ijdele moeite gaven en zo vele offers slachtten. Zij moesten, zei Jezus, de Vader aanbidden, die dat alles geschapen heeft, en de offers niet geven aan beelden, die zijzelf hadden gemaakt Fascikel 27 2993