vloed tot een omweg dwongen, zodat de Jordaan sedertdien op menige plaats een andere loop en nieuwe bedding volgt. Te Macherus en in andere steden die aan Herodes toebehoorden, bleef alles rustig; deze plaatsen lagen buiten de kring van bedreiging en vermaning tot boete; hun lot was dat van de mannen in de Olijfhof, die niet vielen en dus niet weer opstonden, niet getroffen werden en zich niet bekeerden. Op vele andere plaatsen, waar zich een groot aantal boze geesten ophielden, zag ik deze met het puin van gebouwen en bergen in de diepte neerzinken; de bewegingen van de aarde deden mij denken aan de stuiptrekkingen van de bezetenen, wanneer de vijand voelt dat hij uit zijn slachtoffer moet wijken. Toen te Gergesa een stuk van de berg, vanwaar de duivels zich met de kudde varkens in het moeras geworpen hadden om zwemmend in het Meer terecht te komen, nu in hetzelfde moeras neer rolde, zag ik een groot aantal boze geesten als een donkere wolk mee in de afgrond verdwijnen. Op een plaats – het was, meen ik, Nikea, zag ik een gebeurtenis waarvan ik mij het verloop in zijn hele omvang niet meer herinner149. Ik zag een haven met vele schepen. 149 Nikea is de vermaarde stad Nicea waar in een kerkvergadering ons Credo zijn vaste vorm gekregen heeft. De stad heeft haar oude naam bewaard die nu gespeld wordt Isnik. Ze ligt niet ver van de zuidoostkust van de Zee van Marmara, dus bij de noordwestkust van Klein-Azië; ze zal later aangetekend zijn op een schets, wanneer wij spreken over Maria’s woonplaats bij Efeze (fasc. 34, nr. 2194). Fascikel 31 543